Σύγχρονη Ιδεολογία...

Του Βαγγέλη Κατσαρού
Χημικός Μ.Ε.
Με τον όρο ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ νοείται το σύνολο των φρονημάτων ενός ανθρώπου και η προσήλωσή του σε ηθικές αρχές, αξίες και ιδέες χωρίς ιδιοτέλεια. Στο χώρο της φιλοσοφίας, ο όρος ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ εμφανίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από το Γάλλο Ντεστούτ ντε Τρασύ για να δηλώσει τη μάθηση η οποία είχε σαν αντικείμενό της την εξέταση των ιδεών στη βάση του φυσιολογικού και ψυχικού μηχανισμού του ανθρώπου. Ο Μαρξ θεωρεί ως ιδεολογία, το σύνολο των ιδεών και ιδεωδών μιας ορισμένης κοινωνικής τάξης ενώ ‘ιδεολόγοι’ είναι όλοι όσοι αναγνωρίζουν ως πρωτεύοντα παράγοντα της ιστορικής εξέλιξης τις ιδέες και όχι τα υλικά συμφέροντα.

Παρότι ο Μαρξ πίστευε αποκλειστικά στον υλικό παράγοντα εντούτοις δεχόταν μια σχετική αξία για τις ιδέες ότι επιδρούν δηλαδή στην κοινωνική εξέλιξη. Γι’ αυτό εξάρει και τη σπουδαιότητα της ιδεολογικής προπαγάνδας. Κατά τον 20ο αιώνα υπάρχει νέα σημασία στον όρο ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ. Στην πολιτική αναφέρεται ως ένα ενιαίο σύστημα αντιλήψεων που πολλές φορές οι πολιτικοί συνειδητά ήξεραν ότι είναι πλασματικό και οι επαγγελίες ανεφάρμοστες αλλά το χρησιμοποιούσαν για να αντιπαρατεθούν με άλλες αντίθετες ιδεολογίες εξίσου ιδεατές και ανεφάρμοστες. Με απώτερο στόχο την εγκαθίδρυση μιας κοινωνίας τέλειας ή κατά τον Μαρξ αταξικής κοινωνίας, εμφανίστηκαν τα κοινωνικά κινήματα κατά τον 19ο και 20ο αιώνα εμφορούμενα από τέτοιου είδους αντιλήψεις. (N. Hartman, G. P. Adams, Brandley).
Μετά το τέλος του 2ου Π. Π. η Ευρώπη και όλος ο πολιτισμένος κόσμος έπρεπε να πορευτούν με κυβερνήσεις που είχαν στη βάση τους δημοκρατικές αρχές γιατί οι αυτοκρατορίες, τα Ράιχ και κάθε είδους απολυταρχικά καθεστώτα θεωρήθηκαν υπεύθυνα για το αιματοκύλισμα.
Σήμερα όλα τα πολιτεύματα είναι δημοκρατικά τουλάχιστον κατά τη διαδικασία ανάδειξης των κυβερνήσεων αλλά υπάρχουν πολλές σκιές στον τρόπο με τον οποίο οι εκλεγμένες εξουσίες ασκούν την πολιτική τους στα κράτη και τους πολίτες τους. Στα όρια της συνταγματικής νομιμότητας θεωρήθηκε η ανάδειξη στην πρωθυπουργία της Ελλάδας του Λουκά Παπαδήμου, ενώ η επιβολή αντισυνταγματικών μέτρων, η εξαναγκασμένη υπαγωγή της Ελλάδας σε διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς αλλά και άλλες κυβερνητικές αποφάσεις στερούνται λαϊκής εντολής. Το σοβαρότατο ερώτημα που τίθεται είναι ‘με ποια δημοκρατική διαδικασία και σε ποια ιδεολογική βάση έγιναν όλα αυτά;’
Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά τη δημιουργία της Ευρωζώνης συμβαίνει σε πολλές περιοχές του Ευρωπαϊκού νότου να υπάρχουν μεγάλες διαμαρτυρίες για την οικονομική κατάσταση και οι χειμαζόμενες χώρες πήραν τον υποτιμητικό όρο PIGS. Μία λογική εξήγηση είναι ότι το νέο νόμισμα (ευρώ) ήταν πολύ ακριβό σε σχέση με τα παλαιά νομίσματα (δραχμή, φράγκο, πεσέτα, εσκούδο, λιρέτα) και ταυτόχρονα τα νομίσματα του ενός και των 2 ευρώ είναι κέρματα και όχι χάρτινα όπως το ένα και τα 2 δολάρια στις Η.Π.Α.
Το χαρτονόμισμα είναι πολύ πιο δύσκολο στην ψυχολογία του ανθρώπου να αφεθεί είτε ως πουρμπουάρ είτε ως οτιδήποτε άλλο ‘μικρό και ασήμαντο’ σε σχέση με το κέρμα. Τα χαρτονομίσματα των ευρώ είναι ασφαλισμένα στην τσέπη μας, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε ότι κέρμα του 1 ευρώ ισοδυναμεί με 340,75 δραχμές ή 3500 λιρέτες. Παράλληλα η στρογγυλοποίηση όλων των δραχμικών τιμών προς τα πάνω έφερε απόλυτη σύγχυση στους πολίτες. Όμως ο καταναλωτισμός ως ιδεολογία δεν αναγνώρισε αυτή την τεράστια μεταβολή και συνέχισε να κυριαρχεί σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, αφαιρώντας σιγά-σιγά τα χρηματικά αποθέματα του κόσμου. Η αναπλήρωση του αποθεματικού ρευστού κεφαλαίου του καθενός με εύκολα δάνεια, του κάλυψε διανοητικά τουλάχιστον την αιμορραγία που επέφερε το ευρώ και αποσοβούσε επιφανειακά τον κίνδυνο της οικονομικής κατάρρευσης των ανθρώπων. Με λίγα λόγια πλάστηκε μια νέα ιδεολογία που θα την λέγαμε κυρίαρχη ιδεολογία. Ποια ήταν αυτή; Ήταν κυρίως τα πρωτοσέλιδα των εκάστοτε φιλοκυβερνητικών εφημερίδων, των περιοδικών και των καναλιών που σε μετέφεραν σε ένα μαγικό κόσμο στον οποίο μπορούσαν όλοι να ζήσουν ανεμπόδιστα εκπληρώνοντας το ατομικό όνειρο του κάθε πολίτη. (American dream).
Με αυτό τον πολυετή βομβαρδισμό ατροφήσαν οι σκέψεις, οι ιδέες και τα οράματα. Θεώρησαν οι άνθρωποι ότι έφτασε ο καιρός των παχιών αγελάδων και το χειρότερο είναι ότι πίστεψαν πως αυτό θα κρατήσει πέρα από τα χρόνια που τους απομένουν να ζήσουν. Οι κυβερνήσεις υπήρχαν, δημοκρατία είχαμε, το ευρώ έρρεε άφθονο, τα δάνεια πήγαιναν κι έρχονταν χωρίς πολλές πιέσεις και το ΠΑ.ΣΟ.Κ κυρίως, να είναι καλά που μας έφερε σε τέτοιο παράδεισο κι ας έκανε και διορισμούς ημετέρων ή πέρναγε και καμιά τροπολογία με 5 βουλευτές κανένα βράδυ σε προχωρημένη ώρα προς όφελος ολίγων. Άρα το ΠΑ.ΣΟ.Κ να κυβερνάει και αν κάθε 10 χρόνια βγαίνει για λίγο και η Ν.Δ. δε μπορεί να αλλάξει και πολλά πράγματα -τα ίδια θα κάνει- μια και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε λίγο θα ξανακυβερνήσει. Παρά το ότι ο κ. Σημίτης στα 8 χρόνια που κυβέρνησε επέβαλε 97!! νέους φόρους ο κόσμος δεν αντέδρασε ιδιαίτερα γιατί η παραοικονομία, τα δάνεια και όλα τα χρήματα που κέρδιζε ο κόσμος χωρίς να κουράζεται, κάλυπτε τα νέα βάρη. Όμως μας διέφυγαν 2 πολύ σημαντικές λεπτομέρειες που έπρεπε να υποψιαστούμε. Το ένα είναι το σταμάτημα της αποταμίευσης της μεσαίας τάξης που έδειχνε τη φρόνηση στην οικονομική διαχείριση και μάλιστα υπήρχε και ημέρα αποταμίευσης (31/10). Το άλλο είναι η ρύθμιση των τιμών προς τα πάνω (αυτό που λέμε ακρίβεια). Τίποτα δεν ήταν πλέον φθηνό. Κάποιος επομένως αφαιρούσε με αόρατο τρόπο τα χρήματα που οι Έλληνες έβγαζαν σε καθημερινή βάση με το να ανεβάζει αθόρυβα τις τιμές μέσα στην πολύβουη και θολή ζωή μας χωρίς να τον ακούμε και να τον βλέπουμε. Έτσι λοιπόν και χωρίς να το καταλάβουμε χάσαμε 2 σημαντικές αισθήσεις.
Η οικονομική κρίση ως ορατό τραύμα που επήλθε μοιραία, ήταν το αποτέλεσμα της κυρίαρχης ιδεολογίας της τελευταίας 10ετίας. Ο κόσμος πραγματικά εξεπλάγη με την επιβολή επαχθών μέτρων, ανεργίας, απολύσεων και εν τέλει οικονομικού μαρασμού. Ήταν το φινάλε της ιδεολογίας που μας την είχαν ‘φορέσει’ και είχαμε ασπαστεί. Χρειαζόταν όμως μία νέα ιδεολογία από πλευράς των εξουσιαστών που να ‘κερδίσει’ την παλιά. Ποια είναι η νέα αυτή ιδεολογία; Αυτή η ιδεολογία είναι ένα μίγμα όλων των ιδεολογιών. Δεν είναι τυχαίο που σε όλο τον πολιτικό κόσμο από τη δεξιά μέχρι και της παρυφές της αριστεράς τα μνημόνια έχουν οπαδούς. Έχει στοιχεία άκρως νεοφιλελεύθερα, σοσιαλιστικά (χαμηλούς μισθούς σε όλους), ευρωσκεπτικιστικής αριστεράς (να είμαστε ή όχι στην Ε.Ε), σοσιαλδημοκρατικά (αλληλεγγύη, ευρωπαϊκή ολοκλήρωση), δεξιά συντηρητικά (συναίνεση, ισορροπίες κ.λπ.). Παρατηρούμε δηλαδή ότι κάποιοι κεντροδεξιοί, κεντρώοι, σοσιαλιστές, σοφτ αριστεροί θα δουν ή βλέπουν κρυφά ότι μελλοντικά στα μνημόνια υπάρχει η λύση για την κρίση. Έτσι καταδεικνύεται και η αποτυχία του πολιτικού μας συστήματος γιατί δεν είχε γνήσιες ελληνικές βάσεις. Ήταν ξενόφερτο και αδούλευτο στη σκέψη μας. Το κατάπιαμε χωρίς να το μασήσουμε. Αυτή η ‘νέα ιδεολογία’ που έρχεται με τη δύναμη της παγκόσμιας πλημμυρίδας έχει 3 σκοπούς:
α) να μετουσιώσει το πολιτικό σύστημα σε φορέα υλοποίησης του μνημονίου,
β) να μεταμορφώσει τις παλαιές δυνάμεις που ασπάστηκαν τα μνημόνια σε μία δύναμη που να περιέχει ένα αμάλγαμα των περισσότερων αρχέτυπων ιδεολογιών και
γ) να ισοπεδώσει όλους όσους παρέμειναν σταθεροί στις θέσεις τους, μαχόμενοι για μία χώρα ελεύθερων πολιτών και όχι σε μία χώρα ακρωτηριασμένων πληβείων.